Thoa

Thoa được chừng bốn tuổi thì cả nhà không còn hy vọng gì nữa. Cái buồn khổ cũng không cay độc lắm, vì họ đã dự biết từ lâu. Tuy trước đó, cha mẹ Thoa vẫn thường tự nhủ: “Con bé chậm nói cũng nên”, nhưng trong tiếng thở dài rõ ràng có ý chán nản. Họ lấy những trẻ chậm miệng nhất trong chỗ quen biết để làm chừng, đợi thêm tám, chín tháng nữa cho già hạn: Thoa chỉ ấm a ấm ứ chứ không thành một lời nào. Sau cùng ông bố nói lên trước nhất cái câu mọi người chỉ dám nghĩ thầm: “Con Thoa nó câm thực rồi”. Họ hàng nín giữ riêng lấy những lời bàn ra nói vào và cha mẹ Thoa cũng ít khi thở than. Người ta đã cam tâm chịu lấy cái tai họa.
Trong gia đình trước kia sung túc của ông Tú Ðạt, Thoa từ đó khôn lớn một cách thầm lặng và nhún nhường. Cùng với hai chị và một anh, Thoa vẫn được chăm nom, song người ta coi Thoa như một cây cảnh thừa: tiện thể thì tưới bón, hưng ý săn sóc vẫn là phần những cây khác cùng luống.
Anh và chị Thoa chú ý đến Thoa chỉ vì sẵn có kẻ để trêu ghẹo, nhưng chán rồi cũng để Thoa yên. Không dám tranh giành, lại hay bị bắt nạt, Thoa chỉ thủ thỉ một mình với những vật nhỏ mọn để làm đồ chơi: cái nút thủy tinh, những sợi dây gai, lọ dầu quất thần vứt đi, hay cái mẩu ấm chuyên vỡ. Những thứ ấy, cùng với những mảnh sành hoa, hòn sỏi nhẵn, cũng đủ cho Thoa giải trí được hàng ngày. Thoa đến một góc hiên, xếp hàng cả ra trước mặt, cầm lấy từng cái mà xem, miệng mím, mắt đen láy vui thích rồi vội vàng thu cải lại, lảng đi chỗ khác khi có bóng người. Thoa sợ nhất giờ anh chị đi học về. Lúc ấy thì những báu vật của Thoa đã giấu kín trong hộp sắt tây, và Thoa ngồi tráo mắt nhìn ra, lo sợ, nhưng quả quyết.
Bà mẹ là người tỏ ra thương hại Thoa hơn cả không mấy khi ở nhà, mải miết công việc buôn bán. Ông Tú cả ngày cầm sách nho giơ lên dưới tầm mắt kính và ngượng ngùng mỗi khi nhận thấy có Thoa ở gần. Có lẽ ông coi Thoa như ứng quả một điều bạc đức xa xôi. Dù sao Thoa không bao giờ được ông bố ngó ngàng tới nữa. Ông Tú không hay nói, lãnh đạm với mọi sự và mọi người. Từ hồi tiền của trong nhà kém sút và bà Tú phải xuôi ngược vất vả, ông bỏ mất tính giao du ngày trước, để hết tâm trí mỏi mệt vào tập sách nho và bộ ấm chén chè tàu. Con cái cùng với người nhà phải lặng lẽ xung quanh ông; ông không để ý đến ai. Nhưng riêng đối với Thoa, Thoa